Wie de politieke loopbaan van Patrice Lumumba nu pas leert kennen kan zich op het eerste gezicht verbazen dat hij vandaag 60 jaar later in Afrika en in de Afrikaanse diaspora nog steeds wordt geëerd als een van de grootste helden van het continent.
De huidige dekoloniseringsbeweging is een zeer goede zaak. Ze focust echter nog te veel op de Angelsaksische figuren als James Baldwin, Malcolm X en Martin Luther King. Die zijn uiteraard essentieel, maar dat geldt evenzeer voor Amilcar Cabral, Abdelkrim El Khattabi, de eerste Afrikaanse vrijheidsstrijder, de onvolprezen Thomas Sankara en Patrice Lumumba.
Die Afrikanen ontbreken in het dekoloniseringsdiscours. Onterecht. De mierzoete versie die in de mainstream media wordt verkocht van Nelson Mandela en Martin Luther King verzwijgt volledig de echte radicale politieke boodschap die zij verkondigden. Malcolm X was overigens zelf een groot bewonderaar van Patrice Lumumba. België en Brussel kwamen regelmatig in zijn toespraken voor, niet in vleiende bewoordingen.
Nog geen honderd dagen
Patrice Lumumba was amper 2,5 maanden eerste minister van zijn land na zijn grote overwinning bij de eerste democratische verkiezingen van voormalig Belgisch Congo. Hij werd afgezet door later dictator Joseph Mobutu en vier maand later gruwelijk afgemaakt door separatisten in de opstandige provincie Katanga. Die overlevering door Mobutu naar een gewisse dood door zijn aartsvijanden kon alleen gebeuren omdat de Belgische overheid dat organiseerde en de CIA en de Britse MI6 dat toelieten. Zweedse VN-blauwhelmen ter plaatse keken passief toe.
Lumumba’s voornaamste wapenfeit blijft de toespraak die hij gaf op de ceremonie voor de onafhankelijkheid op 30 juni 1960. Daar gaf hij met een ongeplande toespraak een gevatte repliek op de toespraak van koning Boudewijn. Daarin zwaaide de koning de lof van de Belgische beschavingsmissie en van het genie van zijn voorouder Koning Leopold II. Lumumba tekende met die toespraak op de eerste dag van zijn mandaat als eerste premier van onafhankelijk Congo zijn doodvonnis.
De impact van die moord kan niet genoeg benadrukt worden. De boodschap aan alle pas onafhankelijk geworden of naar onafhankelijkheid strevende Afrikaanse landen was duidelijk. Dit staat u te wachten als u het aandurft echte politieke en economische soevereiniteit na te streven.
Lumumba had de ‘verkeerde’ ideeën. Hij was een nationalist die van mening was dat rijkdom en grondstoffen van Congo ten bate van de eigen bevolking moesten worden uitgebaat.
